آهن و هموگلوبین A1C
بدن ما به آهن احتیاج دارد، ما بدون مصرف آهن بیمار می شویم واز سوی دیگر مصرف زیاد آهن باعث مرگ ما می شود مانند بسیاری از موارد دیگر تعادل در مصرف آهن به سلامت بدن کمک می کند.
اکثر افرادیکه گوشتخوار هستند به اندازه ی کافی آهن را از منابع تغذیه ای خود دریافت می کنند، امروزه برخی از غذاها با آهن غنی شده اند (برای مثال برخی از شربتهای شکلات )، پختن غذا در ظروف آهنی نیز موجب افزایش آهن در تغذیه ی ما می شود همچنین مولتی ویتامین هایی که برای افراد جوان طراحی شده اند(بخصوص برای زنان باردار که جنین آنها نیاز به مقادیرزیادی آهن دارد) حاوی آهن می باشند، بنابراین زنان غیرباردار گیاهخوار در کشورهای پیشرفته زندگی می کنند معمولاً به اندازه ی کافی ازطریق موادغذایی آهن دریافت می کنند اما افراد کشورهای جهان سوم که مقادیر زیادی گوشت مصرف نمی کنند اغلب دچارکمبود آهن هستند.
مولکول هم نوعی آهن است که در هموگلوبین- مولکول حامل اکسیژن درگلبولهای قرمز خون- وجود دارد، جذب این نوع آهن بهتر از آهن غیرهم است به همین دلیل جذب آهن از گوشت قرمز و جگر بهتر از سبزیجات یا قرص های مولتی ویتامین صورت می گیرد.
ویتامینCمیزان جذب آهن را افزایش می دهد، مقادیر زیاد کلسیم یا غلات کامل جذب آنرا کاهش می دهند افراد مسن معمولاً بدلیل فقر آهن سریعتر خسته می شوند و نیاز به مصرف ساپلیمنت آهن دارند.
شکل زیر مواد غذایی غنی از آهن را نشان می دهد:
سوالی که پیش می آید این است که آیا ما باید هر چه می توانیم بیشتر آهن مصرف کنیم؟
جواب این سوال منفی است، شواهدی وجود دارد که نشان می دهد میزان بالای آهن منجر به بیماری قلبی می گردد. در اکثر ویتامین هایی که برای افراد مسن طراحی شده اند آهن افزوده نمی شود زیرا این افراد در سنین بالا در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری قلبی هستند.
برخی از افراد معتقدند خون دادن (هر چند ماه یکبار) زنان جوان را در برابر بیماری قلبی محافظت می کند اما چنین تأثیری پس از یائسگی از بین می رود . میزان آهن موجود در بدن دارای تأثیرات جالبی بر سلامت ما است. مانند بدن انسان ، اکثر باکتریها به منظور رشد نیاز به آهن دارند بدن ما هوشمند است و به نظر می رسد باکتریها نیز این را می دانند بنابراین هنگامیکه ما به عفونتی مبتلا می شویم بدن شروع به کاهش مقدار آهن خون می کند بخصوص زمانیکه ما تب می کنیم، درعوض باکتریها تلاش می کنند راههایی برای ربودن آهن از پروتئینهایی که آنها را حمل می کنند یافته و آهن را در سلولهای ما ذخیره کنند بنابراین مصرف ساپلیمنت آهن هنگامیکه به عفونتی مبتلا هستید، ایده ی خوبی نیست.
آهن و دیابت
چرا دراین مقاله موضوع آهن ومقدار خون را برای شما آورده ایم؟
جواب سوال فوق این است که دو وضعیت وجود دارد که در آن آهن با دیابت مرتبط است:
وضعیت اول hemochromatosis است. هموکروتوز یک بیماری ژنتیکی است که اکثراً در میان افراد با نژاد سلتیک( اروپای غربی) مشاهده می شود.
دربدن بیماران مبتلا به این بیماری مقادیر زیادی آهن جذب شده و مقادیر بالای آهن به ارگانهای بسیاری از جمله سلولهای بتای پانکراس آسیب وارد می کنند. بنابراین افراد حامل ژن هماتوکروماتوز درمعرض خطر بسیار بالاتر برای ابتلا به دیابت هستند. برخی افراد که مقادیر کافی آهن جذب می کنند رنگ پوستشان اندکی برنز می شود و اگر چنین افرادی به دیابت مبتلا شوند، برخی اوقات به دیابت آنها bronze diabeteیا دیابت برونز اطلاق می شود که به دلیل رنگ برونز پوست آنها است.
وضعیت دیگر در مورد آهن بر خلاف بیماری فوق است و آن کم خونی یا anemiaاست در این بیماری مقدار هموگلوبین در خون بسیار اندک است، این وضعیت بر اثر جذب ناکافی آهن بروزمی کند یا هنگامیگه به دلیل خونریزی مقادیر زیادی آهن از دست می رود. بدون وجود آهن بدن قادر به سنتز هموگلوبین نبوده و فرد با کمبود گلبول های قرمز خون مواجه می شود به همین دلیل به آن کم خونی فقر آهن گفته می شود.
آزمایشی که تشخیص هر دو این بیماریها را امکان پذیر می کند آزمایش فریتین (ferritin)است. فریتین پروتئینی است که بدن برای ذخیره ی آهن از آن استفاده می کند و نشانگر خوبی برای مقدار کلی آهن موجود در بدن است. کاهش فریتین می تواند به معنای کم خونی فقر آهن باشد و افزایش فریتین نشان دهنده ی هماتوکروماتوز می باشد.
موضوع مهم در رابطه با کم خونی تأثیر آن بر مقدار هموگلوبین A1Cبیماران دیابتی است. درحقیقت موجب بالا رفتن ناصحیح مقدار هموگلوبین A1Cنسبت به مقدار واقعی می گردد که بر اساس اندازه گیری های روزانه ی قندخون باید باشد. مطالعه ای که اخیراً انجام شده است نشان می دهد که افزایش مقدار هموگلوبین A1Cمعمولاً در چند ماه آخر بارداری اتفاق می افتد درحقیقت به دلیل کم خونی فقر آهن اتفاق می افتد تا افزایش مقدار قند خون زن باردار.
به طورعکس چنانچه به کم خونی فقر آهن مبتلا باشید و با ساپلیمنت آهن این کمبود را جبران نمایید مقدار هموگلوبین A1Cشما پایین می آید.
علت افزایش A1C در کم خونی مشخص نشده است اما به طول عمر گلبولهای خون مربوط می شود. برخی از محققان تصور می کنند این به استرس اکسیدایتو مربوط است و اگر چه کم خونی فقر آهن سبب بالا رفتن مقدار هموگلوبین A1Cمی شود، کم خونی همولایتیک موجب افت هموگلوبین A1Cمی شود. کم خونی همولایتیک نوعی کم خونی است که در آن گلبولهای قرمز تخریب می شوند و طول عمر گلبولها کاهش می یابد در نتیجه نتایج A1C بصورت غیرطبیعی کم می شود.
آزمایش هموگلوبین A1Cبراساس 120 روز طول عمر متوسط گلبولهای قرمز پایه گذاری شده است درحقیقت طول عمر واقعی گلبولهای قرمز در افراد سالم نیز از یک فرد به فرد دیگر فرق می کند که این یکی از دلایلی است که می تواند نتایج A1Cرا از مقدار مورد انتظار براساس مقادیر اندازه گیری شده ی قندخون در خانه بالاتر یا پایین تر آورد.
عوامل بسیاری بر سلامت ما تأثیر گذارند همچنین عوامل زیادی می توانند بروی جواب آزمایشات ما که غالباً برای نظارت بر سلامتمان انجام می دهیم، تأثیر گذارند.
نکته ی مهم این است که جواب هیچ آزمایشگاهی 100 درصد برای همه ی بیمارانی که مبتلا به برخی بیماریها هستند، صحیح نمی باشد و چنانچه جواب یکی از آزمایشات شما صحیح نباشد نباید دچار اضطراب شوید، گاهی نیاز است که آزمایش تکرار شود برخی اوقات ممکن است غیر از خطاهای آزمایشگاهی علتی دیگر داشته باشد که باید علت آن مشخص گردد. چنانچه به دلایلی تصور می کنید به هموکروماتوز مبتلا هستید (نژاد سلتیک یا اسکاندیناوی یا یکی از افراد خانواده ی شما به هموکروماتوز مبتلا می باشد) انجام آزمایش فریتین ایده ی بسیاری خوبی برای اطمینان خاطر شما است. اگر تصور می کنید کم خون هستید(خستگی،رنگ پریدگی، تپش قلب سریع ، بخصوص اگر گیاهخوار هستید) از پزشک خود بخواهید آزمایش خون مناسب را برای شما پیشنهاد دهد. اگر به هیچ یک از موارد فوق مبتلا نبودید و همچنان مقدار هموگلوبین A1Cشما با آنچه انتظار دارید متفاوت است شما احتمالاً دارای گلبولهای قرمزی هستید که طول عمری طولانی تر یا کوتاه تر از 120 روز(طول عمر متوسط گلبولهای قرمز ) دارند.
منبع:
www.diabetesdaily.com